Kontrowersje dotyczące zakazu reklamy aptek

Z dniem 1 stycznia 2012r. tak zwaną ustawą refundacyjną, wprowadzony został całkowity zakaz prowadzenia reklamy aptek oraz ich działalności. Znowelizowane brzmienie przepisu art. 94a ustawy z dnia 6 września 2001r. Prawo farmaceutyczne (Dz.U. z 2016r., poz. 2142) dotyczy również zakazu reklamy placówek obrotu pozaaptecznego i ich działalności odnoszącej się do produktów leczniczych lub wyrobów medycznych. Zastrzeżenia budzą już same okoliczności wprowadzenia noweli przepisu, jako że przepis zmieniający pojawił się dopiero w końcowej fazie procesu legislacyjnego i został wprowadzony bez przeprowadzenia stosownych konsultacji, w tym np. konsultacji społecznych. Obecne brzmienie art. 94a było forsowane i jest efektem starań organów samorządu aptekarskiego. Nie zmienia to jednakowoż faktu, że uchwalony zakaz reklamy aptek doprowadził do podziału tzw. środowiska aptekarskiego. Część środowiska reprezentuje stanowisko, iż zmiana przywraca aptekom właściwe miejsce w systemie opieki zdrowotnej ponieważ dotychczasowe praktyki reklamowe były zbyt agresywne i wypaczały funkcję i misję apteki. Przeciwnicy natomiast wskazują, że bezwzględny zakaz reklamy aptek jest sprzeczny z prawem unijnym oraz przede wszystkim z Konstytucją RP, w tym z zasadą swobody działalności gospodarczej (art. 22 Konstytucji) oraz że stanowi ograniczenie w korzystaniu z konstytucyjnych wolności i praw (art.31 ust. 3 Konstytucji) naruszając tym samym konstytucyjną zasadę proporcjonalności. W doktrynie reprezentowany jest również pogląd, że rzeczywiste motywy wprowadzonego zakazu reklamy aptek są nieracjonalne i nielogiczne, jako że równocześnie w obrocie farmaceutycznym dopuszczona jest reklama produktów leczniczych w aptekach.

W obliczu wprowadzonego całkowitego zakazu reklamy aptek kontrowersje budzi, iż ustawodawca nie wprowadził definicji legalnej pojęcia reklamy apteki czy działalności apteki. Z zakresu zabronionej reklamy wyłączona została expressis verbis jedynie informacja o godzinach pracy i lokalizacji apteki (art. 94a ust. 1 zd. drugie ustawy). Obecnie obowiązująca konstrukcja przepisu art. 94a ust.1 predestynuje do nadmiernie ekstensywnej wykładni zakazu i objęcie nim także działań aptek, którym nie sposób przypisać sprzeczności z podstawową misją apteki, czy prawami pacjenta. Jednakże ocena poszczególnych aktywności marketingowych w świetle generalnego zakazu reklamy aptek i działalności aptecznej wymaga indywidualnego podejścia oraz analizy skupionej na ocenie dopuszczalności konkretnego działania.