Brak odpłatności rodziców za pobyt na oddziale szpitalnym z dzieckiem – nowelizacja ustawy o prawach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta w teorii i w rzeczywistości.

Dnia 2 lipca 2019 r. w życie weszła szumnie zapowiadana w mediach nowelizacja ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta, której celem miało być zapewnienie rodzicom i opiekunom nieodpłatnego pobytu na oddziałach szpitalnych u boku pacjenta małoletniego lub niepełnosprawnego. Postulat ten zgłaszany był już od lat, co uzasadniano wysokimi stawkami pobieranymi przez szpitale z tytułu przebywania opiekunów na oddziale. W przypadku dzieci wymagających długotrwałego leczenia często wiązało się to z ogromnymi kosztami. Tymczasem specjaliści jednoznacznie wskazują na pozytywny wpływ obecności rodzica u boku dziecka w procesie jego prawidłowej hospitalizacji. Powyższe założenie legło u podstaw wspomnianej nowelizacji, którą wprowadzono zmiany w dotychczasowym brzmieniu art. 34 ust. 2 ustawy oraz dodano nowe ustępy do art. 34 i 35.

Przepisom nadano następujące brzmienie:

Art. 34
1. Pacjent ma prawo do dodatkowej opieki pielęgnacyjnej.
2. Przez dodatkową opiekę pielęgnacyjną, o której mowa w ust. 1, rozumie się opiekę, która nie polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w tym także opiekę sprawowaną nad pacjentem małoletnim albo posiadającym orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności oraz nad pacjentką w warunkach ciąży, porodu i połogu.
3. Przez dodatkową opiekę pielęgnacyjną sprawowaną nad pacjentem małoletnim lub posiadającym orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, w podmiocie leczniczym, o którym mowa w art. 33 ust. 1, rozumie się również prawo do pobytu wraz z nim przedstawiciela ustawowego albo opiekuna faktycznego.

Art. 35
1. Pacjent ponosi koszty realizacji praw, o których mowa w art. 33 ust. 1 i art. 34 ust. 1, jeżeli realizacja tych praw skutkuje kosztami poniesionymi przez podmiot leczniczy wykonujący działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej.
2. Wysokość opłaty rekompensującej koszty, o których mowa w ust. 1, ustala kierownik podmiotu, uwzględniając rzeczywiste koszty realizacji praw, o których mowa w art. 33 ust. 1 i art. 34 ust. 1.
3. Informacja o wysokości opłaty, o której mowa w ust. 2, oraz sposobie jej ustalenia, a także o uprawnieniach wynikających z ust. 4, jest jawna i udostępniana w lokalu zakładu leczniczego podmiotu, o którym mowa w ust. 1.
4. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadku dodatkowej opieki pielęgnacyjnej, o której mowa w art. 34 ust. 3.

W teorii znowelizowana ustawa – wobec braku zastosowania art. 35 ust. 1 do dodatkowej opieki pielęgnacyjnej – zakłada więc całkowitą nieodpłatność pobytu rodzica w podmiocie leczniczym wraz z jego małoletnim lub niepełnosprawnym dzieckiem. Warto natomiast mieć na uwadze, że pierwotnie, w projektowanej wersji przepisu zakładano, iż pobyt rodzica będzie nieodpłatny wyłącznie „co do zasady”, natomiast dopuszczano możliwość naliczenia przez podmiot leczniczy opłat za posiłki, używanie pościeli i dodatkowego łóżka:

Przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadku dodatkowej opieki pielęgnacyjnej, o której mowa w art. 34 ust. 3, z wyłączeniem kosztów posiłków, używania pościeli oraz dodatkowego łóżka.

W uchwalonej treści przepisu nie ma jednak ostatecznie wyjątków co do możliwości pobierania opłat za łóżko, posiłek, pranie pościeli itd. Powyższe zdaje się zatem sugerować, że z chwilą wejścia w życie znowelizowanego przepisu wykluczone będzie pobieranie jakichkolwiek opłat. Nie jest to jednak zgodne z rzeczywistością…

Jakkolwiek bowiem Minister Zdrowia oświadczył, iż planowane jest wprowadzenie stawki dziennej za pobyt rodzica przy dziecku, która miałaby pokryć koszty posiłku, pościeli i leżanki, tak jednak informacja ta nie znajduje potwierdzenia w odpowiedzialnym za finansowanie tegoż wydatku Narodowym Funduszu Zdrowia. Z informacji uzyskanych bezpośrednio w NFZ wynika bowiem, że w oparciu o stosowne oświadczenie przedstawione przez świadczeniodawcę (podmiot leczniczy), o którym mowa w zarządzeniu Prezesa NFZ z dnia 27 czerwca 2019 r., Nr 77/2019/DSOZ, Narodowy Fundusz Zdrowia będzie zwracał szpitalom do 15 zł z tytułu wydatków poniesionych na pranie pościeli i zapewnienie łóżka opiekunowi. W rozmowie telefonicznej z pracownikiem NFZ wskazał on natomiast, że Fundusz nie będzie pokrywał kosztów posiłków rodziców na oddziale, a co za tym idzie muszą oni zadbać o nie sami, bądź też wykupić posiłki w szpitalu na dotychczasowych zasadach po stawkach oferowanych przez podmiot leczniczy.

W kontekście uchwalonej nowelizacji pojawia się więc szereg wątpliwości, w tym również co do samej zasadności jej uchwalenia, a także przygotowania budżetu państwa na dodatkowe obciążenie. Wydaje się, że jak w wielu już wcześniejszych przypadkach mocno „medialnych” ustaw, mamy tu do czynienia z sytuacją, w której zmiana jest korzystna wyłącznie w teorii. W praktyce natomiast wywołuje ogromny chaos, zarówno dla samych zainteresowanych (rodziców i opiekunów), jak i – a może przede wszystkim – dla podmiotów leczniczych, które zmianie muszą się podporządkować, nie wiedząc de facto na czym ma ona polegać. Nie jest bowiem jasne jaki standard pobytu na oddziale należy zapewnić rodzicom, czy łóżko musi znajdować się w sali, na której przebywa dziecko, czy też może gdzie indziej w szpitalu, a nawet czy w ogóle ma być to łóżko czy np. wystarczy rozkładany fotel. Co więcej, proces przebiegu legislacyjnego zdaje się wskazywać na brak możliwości pobierania opłat za posiłki od rodziców, czego jednak nie potwierdza NFZ, wskazując, że koszty posiłków nie będą podlegać refundacji.

Jakkolwiek więc cel przyświecający nowelizacji zdaje się być szczytny, tak na dobrą sprawę jej prawidłowe funkcjonowanie jest czystą fikcją. Na owym niedopracowaniu ustawy zmieniającej od strony praktycznej tracą wszyscy – zarówno mali pacjenci, jak i ich opiekunowie oraz udzielające im świadczeń leczniczych szpitale.

 

Aniela Bereś